قطب سی و یکم حضرت مستعلیشاه

وَ وَجهِ اللّٰهِ وَ مَرجَعِ عِبادِ اللّٰهِ وَ مُسُبِّحِ بِحَارِ تَنزيهِ اللّٰهِ الحاج ميرزا زين العابدين شيرواني مست عليشاه طابَ ثَراه. نام شریفش حاج زین‌العابدین و لقب طریقتی وی «مستعلیشاه»، تولّدش نیمه ماه شعبان سال یکهزار و صد و نود و چهار در شماخی از شهرهای شیروان صورت یافته. در سنّ پنج سالگی پدر و مادر و کلیه خانواده وی به طرف عراق عرب رفته، در کربلای معلّی مجاور شدند و تا آخر عمر آنجا بودند.

جنابش تا سنّ هفده سالگی در عراق نزد پدر و سایر علماء به تحصیل مشغول بود. از آن وقت دست طلب گریبان گیرش شده، در مقام تحقیق و جستجوی راه حقیقت برآمد و خدمت جمعی از اخیار و علماء و مجتهدان از قبیل آقا محمد باقر بهبهانی و میر سید علی بهبهانی و مولانا عبدالصّمد همدانی و حاج میرزا محمد اخباری و شیخ موسی بحرینی، و از عرفا حضور سید معصومعلی شاه دکنی و نور علی شاه اصفهانی و رضا علیشاه هروی و رونق علیشاه کرمانی رسیده و مصاحبت آنان را دریافته. آنگاه شور طلب وی را به مسافرت عراق عجم وادار نمود و مدتی در آن بلاد به سیاحت پرداخت. پس از سیر بلاد گیلان و شیروان و طالش و آذربایجان در سال یکهزار و دویست و یازده به خراسان و از آنجا به هرات و زابل و کابل و سپس به هندوستان و ولایات گجرات و پنجاب و دکن رفته و قسمتی از جزایر هندوستان را گردش نموده، و ولایت سند را سیاحت و از راه جبال به کشمیر وارد و از آنجا به طخارستان و توران و جبال بدخشان و خراسان رو آورد، و از خراسان به قصد ادامه سیاحت حرکت نموده و سپس به ولایت عمّان و حضر موت و بلاد یمن و قبایل حبشه رفته و عاقبت به حجاز مشرّف و پس از اداء حجّ و زیارت مدینه منوره به صوب مصر و شام و روم و ارمنستان عزیمت و بالاخره به طرف ایران مراجعت و همدان و اصفهان و فارس و کرمان را دور زده، مجدداً به طرف بغداد تشریف‌فرما شد.

جنابش مدت چندین سال در سیر و سیاحت و گردش بلاد و ممالک گذرانده، عاقبت الامر شرف ملاقات جناب مجذوب علیشاه را دریافت و به تلقین ذکر و توبه از دست وی نایل و مدتها در خدمتش به سیر و سلوک مشغول بود، تا از یمن تربیت آن جناب به ذورهٔ کمال رسیده رتبه خلیفة خلفائی و جانشینی وی را حایز آمد. و در سال یکهزار و دویست و سی و نه که جناب مجذوب علیشاه خرقه تهی نمود، سرپرستی امور فقرا و ارشاد خلق را به آن جناب واگذار نمود و جنابش مستقلاً بر مسند قطبیت متمکن گردید و به هدایت عباد اشتغال ورزید تا سال یکهزار و دویست و پنجاه سه بر مسند ارشاد متمکن بود و در آن سال خرقه تهی نمود، و قبلاً جناب میرزا زین‌العابدین رحمت علیشاه شیرازی را به جانشینی خویش تعیین نموده بود. مدت عمر وی پنجاه و نه سال، و چهارده سال بر مسند قطبیت تکیه داشته است.

مأذونین از طرف آن جناب:

1. جناب صدر الممالک اردبیلی
2. جناب حاج سید محمدعلی کرمانشاهی ملقب به منیر علیشاه

از مؤلفات آن جناب:

1. بستان السیاحه
2. ریاض السیاحه
3. حدائق السیاحه
4. کشف المعارف

مشاهیر معاصرین آن جناب از علماء و فقها:

1. شیخ احمد احساوی
2. ملا احمد نراقی
3. حجة الاسلام سید محد باقر شفتی
4. حاج محمد ابراهیم کرباسی
5. شیخ حسن بن شیخ جعفر کاشف الغطاء
6. سید محد کاظم رشتی حائری
7. حاج میرزا حسن امام جمعه ملقب به سلطان العلماء.

از عرفا و مشایخ:

1. میرزا فضل‌الله شریفی ذهبی
2. میرزا عبدالنّبی شریفی ذهبی
3. میرزا امین خاکی شاه شیرازی
4. ثابت علی قهفرخی
5. رضا علی شاه هروی
6. میرزا ابوالقاسم درویش

از شعراء و حکماء:

1. میرزا عبدالوهاب نشاط اصفهانی
2. امیر الشعرا رضا قلی هدایت
3. عبدالرزاق مفتون
4. حجت لاری
5. ساغر شیرازی
6. میرزا حبیب‌الله قا آنی
7. وصال شیرازی

از سلاطین و امراء:

1. محمد شاه قاجار
2. فتحعلیشاه قاجار
3. حاج میرزا آقاسی
4. میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام فراهانی